Η τραγουδίστρια και τραγουδοποιός Γιώτα Γιάννα έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 95 ετών.
Όλη η βιομηχανία της ελληνικής μουσικής αγαπούσε την αξέχαστη Γιώτα Γιάννα, από τον Μάνο Χατζιδάκι μέχρι την Μαλβίνα Κάραλη. Η αξεπέραστη καλλιτέχνις έζησε μία ζωή γεμάτη, η οποία ξεκίνησε και τελείωσε στους Αμπελόκηπους των Αθηνών.
Η Γιάννα γεννήθηκε με το όνομα Παναγιώτα Γιαννέλου αγαπούσε πολύ την ατμόσφαιρα των Αμπελοκήπων: έχασε τη μητέρα της σε μικρή ηλικία, μεγαλώνοντας έτσι με τον πατέρα της και τους δύο αδελφούς της. Το ένα από τα αδέλφια της έχασε τη ζωή του το 1974 στην Κύπρο.
Από τον ξάδελφό της που έμεινε στο διπλανό σπίτι από το δικό της, άκουσε τον ήχο της φυσαρμόνικας. Και έμαθε να παίζει με το πάθος των Αμερικανών των μπλουζ. «Αυτό το όργανο δεν μαθαίνεται, δεν έχει νότες, είναι όργανο ψυχής», είχε πει στην εκπομπή Η ζωή είναι αλλού.
Η φυσαρμόνικα έγινε το εισιτήριο για την είσοδό της στον κόσμο της μουσικής. Κι εκείνη το εξαργύρωσε για να υπάρχει στον χώρο που την εξέφραζε, όχι για να γίνει επιτυχημένη, μεγάλη και τρανή. Ήθελε να τη θυμούνται ως την τραγουδίστρια με τη φυσαρμόνικα. Πέτυχε όμως να τη θυμούνται ως ένα ξωτικό που ήρθε να βαδίσει στον ίδιο κόσμο με εμάς για 95 χρόνια.
Η Γιώτα Γιάννα υπήρξε ασυμβίβαστη όχι επειδή αυτό κόπιασε να κάνει, αλλά επειδή αυτό ήταν. Αυθεντική. Κι οι αυθεντικοί άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν συμβιβασμούς για άλλους σκοπούς. Ο μόνος τους σκοπός είναι να είναι αληθινοί απέναντι στον εαυτό της. «Ξέρετε τι σκιαγραφεί τη δική μου ψυχή και προσωπικότητα; Η αυθεντικότητα», είχε πει στην Εύη Κυριακοπούλου. Κι αυτό ήθελε να είναι μέχρι τέλους.
Ανακοινώνοντας τον θάνατο της Γιώτας Γιάννα μέσω Facebook, η τραγουδίστρια Πένυ Ξενάκη έδωσε την πιο ουσιαστική ευχή που θα μπορούσε να δώσει κανείς σε μία ψυχή που «φώτιζε» κάτι από την αυθεντικότητα όλων μας μέσα μας. «Γιώτα μου, ψυχή μου… Στο Φως», έγραψε. Κι ήταν αρκετό.
Η φυσαρμόνικα που τη χαρακτήριζε από την αρχή ως το τέλος
Με τη φυσαρμόνικα που έμαθε μόνη της, βρέθηκε στο πλευρό της Σοφίας Βέμπο, συνοδεύοντάς την στο περίφημο τραγούδι Ο άνθρωπος μου, στο θέατρο Κυβέλη. Από εκεί ξεκίνησε την πορεία της στη μουσική, παρόλο που τότε δεν τραγουδούσε ακόμα, απλά οι ιθύνοντες έκριναν ότι έπαιζε καλή φυσαρμόνικα.
«Κρίθηκα αυτοδίδακτο ταλέντο γρήγορα, μελέτησα μόνη πολύ, από πιτσιρίκα», είχε πει η Γιώτα Γιάννα στα Νέα. Δεν αδικήθηκα. Απλώς δεν με ψάξανε. Λες και δεν υπήρξα ποτέ. Να το πω αυτό. Ως ταλέντο νέο, βρέθηκα γρήγορα να συνοδεύω τη Σοφία Βέμπο – αυτή την γυναίκα, τη δύσκολη και την κορυφαία – επί σκηνής με τη φυσαρμόνικά μου στο τραγούδι: “Ο άνθρωπός μου”. Μου είπε, θες να βγάλεις άδεια; Ποτέ όμως εγώ δεν μπλέχτηκα με τα λεφτά. Είμαι μακριά από τα χαρτιά», είχε συμπληρώσει.
Με τη φυσαρμόνικά της και τη φωνή της συνέχισε την πορεία της στο τραγούδι, εμφανίστηκε σε μπουάτ στην Πλάκα και νυχτερινά κέντρα στην Εθνική Οδό. Τραγούδησε κομμάτια που έγιναν γνωστά από άλλους μεγάλους Έλληνες τραγουδιστές, όπως η Μαρινέλλα, ο Πουλόπουλος, ο Νταλάρας, η Δούκισσα, ο Βοσκόπουλος.
Είχε συνεργαστεί επίσης με μεγάλους καλλιτέχνες, όπως τους Βασίλη Τσιτσάνη, Απόστολο Καλδάρα, Ρίτα Σακελλαρίου, Άννα Βίσση, Καίτη Γκρέϋ, Γιώτα Λύδια, Μπέμπα Μπλανς και πολλούς άλλους.
Τη φυσαρμόνικά της έβγαλε από την τσέπη της κι έπαιξε το Πόσο Λυπάμαι για να αποχαιρετήσει την Αρλέτα όταν εκείνη έφυγε πριν από λίγα χρόνια.
Η Γιώτα Γιάννα έβγαλε τον πρώτο της δίσκο μετά τα 80 της
«Έμεινα πολλές φορές χωρίς δουλειά. Δεν εντάχθηκα ποτέ στο κλίμα του να υποχωρήσω. Μέτρησε πολύ στη ζωή μου αυτό. Δεν το μετάνιωσα ποτέ», είχε πει η Γιώτα Γιάννα στην εκπομπή Η ζωή είναι αλλού. Αυτά τα όχι της ήταν ίσως που την έκαναν να παραμείνει χωρίς τον δικό της προσωπικό δίσκο μέχρι αργά στη ζωή της.
«Μόλις μου είπανε στην εταιρεία, πρέπει να κάνεις αυτό που σου λέμε, έφυγα, και ακολούθησα τον δρόμο μου», είχε πει σε συνέντευξή της, για τις προτάσεις που αρνήθηκε από συνθέτες για έναν δίσκο τις περασμένες δεκαετίες.
Μπορεί να είχε ηχογραφήσει πολλούς δίσκους 45 στροφών στα χρόνια του ’60, αλλά ο πρώτος της προσωπικός δίσκος με τίτλο Τα μάτια της Γιώτας Γιάννα, κυκλοφόρησε το 2013 όταν εκείνη ήταν 85 ετών.
Η τηλεοπτική εμφάνιση και η συνεργασία με την Άννα Βίσση
Ήταν ίσως μία εμφάνισή της στην εκπομπή Στην υγειά μας ρε παιδιά, με καλεσμένη την Πάολα που τη σύστησε σε μία νέα γενιά ακροατών. Η Γιώτα Γιάννα δεν ακολουθούσε τις ταμπέλες περί λαϊκού, ροκ, έντεχνου, εμπορικού, ποπ τραγουδιού. Γι’ αυτό και δεν απέφυγε τις απροσδόκητες συνεργασίες, όπως αυτή με την Άννα Βίσση το 2019. Το τραγούδι που τραγούδησαν μαζί είχε τον τίτλο, Όσοι αγαπάνε, δεν πεθαίνουνε.
Έζησε τη ζωή της ως οικολόγος πολύ πριν μιλήσουμε για την κλιματική αλλαγή
Η Γιώτα Γιάννα κυκλοφορούσε κυρίως με το ποδήλατό της στην πόλη και με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Δεν οδήγησε ποτέ. Επίσης δεν έτρωγε κρέας παρά μόνο σαλάτες, λαδερά και τυρί. Ζούσε ως vegetarian πολύ πριν μάθουμε τον όρο κι ένιωθε ευαισθησία για κάθε μορφή ζωής, ακόμα και για τα πεσμένα φύλλα των δέντρων.
«Το φθινόπωρο που πέφτουν τα φύλλα, δεν πατάω ποτέ μου ούτε ένα. Δεν ξέρεις τι μπορεί να κρύβουν», είχε παραδεχτεί.
Η αφοσίωση στον νεκρό αδερφό της μέσα από μία ταμπακιέρα
Η Γιώτα Γιάννα δεν κάπνιζε ποτέ, δεν υπήρξε καπνίστρια. Κι όμως κυκλοφορούσε πάντα με μία ταμπακιέρα κι ένα τσιγάρο μέσα της. Είναι ο τρόπος που είχε διαλέξει να έχει στο πλευρό της πάντα, τον αδερφό της, Δημήτρη.
«Δεν είμαι καπνίστρια. Είναι η ταμπακιέρα και η μάρκα του Δημήτρη. Δεν τον αποχωρίζομαι ποτέ. Το ’74, 19 χρονών χάθηκε στην Κύπρο. Μπήκε στη μάχη, δέκα εννιά χρονών, τι να κάνανε; Δεν πήγα ποτέ. Δεν το αντέχω. Βάζω το τσιγάρο στο στόμα. Κάνω την κίνηση. Κι αν ανάψω τσιγάρο, δεν πάω τον καπνό κάτω. Γι’ αυτό έχω φωνή ακόμα. Ποτέ δε σταμάτησα το τσιγάρο του Δημήτρη. Το κρατώ. Τον αισθάνομαι εδώ», είχε πει στον Γιώργο Χρονά.
Η λέξη καριέρα δεν χωρούσε στο δικό της λεξιλόγιο
Η Γιώτα Γιάννα δεν επιδίωξε ποτέ να γίνει «πρώτο βιολί» όπως έχει πει σε συνέντευξή της. Η λέξη καριέρα δεν την εξέφραζε, αντίθετα προτιμούσε να σκέφτεται το ταξίδι της στο τραγούδι ως πορεία και ως διαδρομή. Εξάλλου προτιμούσε τον χαλκό από τον χρυσό, καθώς όπως είχε πει σε συνέντευξή της στην ΕΡΤ «Ο χαλκός έχει πιο σκληρό κράμα».
Ίσως την αντίληψή της σε σχέση με την έννοια «καριέρα» που κουβαλούσε η Γιώτα Γιάννα, να την αποτύπωσε καλύτερα στο βιβλίο του, Το μονόπρακτο της Σεβάς Χανούμ, ο Γιώργος Χρονάς. Της είχε αφιερώσει το κεφάλαιο «Το βελούδινο υπόγειο της Γιώτας Γιάννα» κι εκεί, έγραφε:
«Προσπερνάω. Πολλές φορές άνθρωποι μού χτυπούσαν τον ώμο για να γυρίσω να δημιουργήσουμε μαζί κάτι καλύτερο για μένα, για την καριέρα μου, γιατί θα μπορούσα να έχω καριέρα, κι εγώ άνοιγα χώρο να περάσουν. Και συνέχιζα το δρόμο μου. Ήμουν σε άλλο φεγγάρι. Είμαι γνωστή σε κάποιους. Για μένα πολλούς. Μια χούφτα να ‘ναι για μένα, μου αρκούν».
Η Γιώτα Γιάννα δεν φοβόταν τον θάνατο
Της άρεσε η νύχτα και το περιθώριο, της άρεσε να είναι αυθεντική και αντιστάρ, της άρεσε να είναι ροκ στην ουσία της. Αγαπούσε να είναι αυθεντική κι απεχθανόταν το ψέμα προς τον εαυτό τους. Η Γιώτα Γιάννα ζούσε μία ροκ ζωή, αν και χωρίς τις καταχρήσεις των ροκ σταρς, αλλά μία αληθινά ροκ ζωή που έχει μόνο ένα χαρακτηριστικό: την αφοβία απέναντι στον θάνατο.
«Δεν φοβάμαι τον θάνατο. Δεν τον φοβάμαι. Δεν θέλω να πεθάνω για να μπορέσω να πράξω καλύτερα πράγματα, γι’ αυτά που δεν μπόρεσα να κάνω. Δεν μπόρεσα να σταματήσω εκεί που ήταν ο Δημήτρης, στον τόπο που σκοτώθηκε. Ήθελα να ήμουν κοντά του. Δεν μπόρεσα αυτό να το κάνω. Θα ήθελα να πεθάνω εγώ και να έχει ζήσει ο Δημήτρης», είχε πει στον Γιώργο Χρονά.
Περισσότερες ειδήσεις σήμερα
